Rusiyada təhsil sistemi dərin köklərə malik, inkişaf etmiş və özünəməxsus struktura malik bir sistemdir. Bu sistemi daha geniş və detallı şəkildə aşağıdakı başlıqlar altında təqdim edirəm:
Rusiyanın təhsil sistemi əsasən beş əsas mərhələdən ibarətdir:
- Məktəbəqədər Təhsil: Məktəbəqədər təhsil bağça və erkən yaş təlim proqramlarını əhatə edir. Bu mərhələ əsasən uşaqların sosial bacarıqlarının və ilkin biliyin formalaşmasına kömək edir.
- İbtidai Təhsil (1-4-cü siniflər): Təhsilin əsasları burada qoyulur. Dörd il davam edən bu mərhələdə oxu, yazı, riyaziyyat və təbiət elmləri tədris olunur. Məqsəd uşaqlara əsas təhsil bacarıqları qazandırmaq və növbəti mərhələyə hazırlamaqdır.
- Ümumi Orta Təhsil (5-9-cu siniflər): Ümumi orta təhsil mərhələsində tələbələr artıq daha geniş fənn spektrində təhsil alırlar. Bu mərhələdə riyaziyyat, rus dili, ədəbiyyat, tarix, coğrafiya və xarici dillər kimi müxtəlif fənlər tədris olunur.
- Tam Orta Təhsil (10-11-ci siniflər): Bu mərhələ ümumiyyətlə iki il davam edir və tələbələr ixtisas seçimi əsasında fənlər üzrə dərinləşirlər. Burada tələbələr ali təhsil müəssisələrinə və ya peşə təhsili alacaqları yerlərə hazırlaşırlar.
- Ali Təhsil və Peşə Təhsili: Rusiyada ali təhsil sistemi çoxpilləlidir və bakalavr, mütəxəssis dərəcəsi və magistratura mərhələlərini əhatə edir. Bakalavr təhsili dörd il, mütəxəssis proqramları beş il, magistratura isə iki il davam edir.
Ali təhsil sistemi
- Bakalavr Proqramları: Bakalavr proqramları Rusiyanın əksər universitetlərində dörd il davam edir və tələbələrə akademik sahədə geniş biliklər qazandırır. Bu mərhələ ali təhsilin ilk səviyyəsidir və tələbələri həm nəzəri, həm də praktiki biliklərlə təmin edir.
- Mütəxəssis Proqramları: Bu, Rusiyaya xas olan beş illik bir proqramdır və xüsusilə mühəndislik, tibb, hüquq kimi ixtisaslar üzrə peşəkar biliklər verir.
- Magistratura Proqramları: Magistr təhsili iki il davam edir və tələbələrə akademik və elmi-tədqiqat sahələrində dərin ixtisaslaşma imkanı yaradır. Magistr proqramları bitirdikdən sonra tələbələr aspiranturaya (doktoranturaya) keçə bilərlər.
- Aspirantura: Doktorantura səviyyəsinə uyğun gələn bu mərhələ, elmi-tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsini və yüksək ixtisas səviyyəsində işlər aparılmasını tələb edir.
İxtisas Seçimi və Qəbul Prosesi
Rusiyada universitetlərə qəbul prosesi hər il iki əsas mərhələdə həyata keçirilir: yay və qış semestrlərində. Rusiya vətəndaşları Birləşmiş Dövlət İmtahanı (BDİ) verir və bu nəticələrlə universitetlərə qəbul olurlar. Beynəlxalq tələbələr isə ya universitetlərin özlərinin keçirdiyi qəbul imtahanlarında iştirak edirlər, ya da hazırlıq proqramları vasitəsilə qəbul şərtlərini yerinə yetirirlər.
Qiymətləndirmə Sistemi
Rusiyada qiymətləndirmə sistemi 5 ballıq şkala əsasında aparılır:
- 5 – Əla
- 4 – Yaxşı
- 3 – Kafi
- 2 – Qeyri-kafi (imtahandan keçməmək)
Bu sistem həm orta məktəblərdə, həm də ali təhsil müəssisələrində tətbiq edilir.
Beynəlxalq Tələbələr və Təqaüd Proqramları
Rusiyada təhsil almaq istəyən beynəlxalq tələbələr üçün müxtəlif təqaüd imkanları mövcuddur. Rusiya Hökumətinin Təqaüd Proqramı vasitəsilə tələbələr ödənişsiz təhsil və yaşayış xərclərinin bir hissəsini təmin etmək imkanı qazanırlar. Populyar universitetlərdən bəziləri aşağıdakılardır:
- Moskva Dövlət Universiteti: Ən qədim və nüfuzlu ali təhsil müəssisələrindən biridir və müxtəlif elmi sahələrdə tədqiqat mərkəzləri ilə tanınır.
- Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti: Humanitar və təbiət elmləri üzrə dünya səviyyəsində tanınan bir təhsil ocağıdır.
- Tomsk Politexnik Universiteti: Texniki ixtisaslar üzrə məşhur olan bu universitet mühəndislik sahələrində öndə gəlir.
Rusiyada Populyar Təhsil İxtisasları
Rusiyada xüsusilə mühəndislik, tibb, fizika, texnologiya və informasiya texnologiyaları ixtisasları çox tələb olunur. Bununla yanaşı, iqtisadiyyat, biznes idarəçiliyi, hüquq və beynəlxalq əlaqələr sahələri də populyardır.
Təhsil Sistemində Çətinliklər və İslahatlar
Rusiya təhsil sistemi uzun müddətdir öz ənənələrini qoruyur, lakin son illərdə modernləşmə ehtiyacı yaranıb. Ölkə təhsil sahəsində qlobal standartlara uyğunlaşmağa, beynəlxalq tələbələr üçün daha əlverişli şərait yaratmağa və rəqabət qabiliyyətini artırmağa çalışır. Son illərdəki islahatlar arasında tədris proqramlarının yenilənməsi, müasir texnologiyaların tətbiqi və universitetlərin xarici universitetlərlə əməkdaşlığı diqqət çəkir.
