Türkiyə mətbəxi zəngin tarixi, geniş coğrafiyası və müxtəlif mədəni təsirləri ilə dünyada ən məşhur və sevilən mətbəxlərdən biridir. Osmanlı İmperiyası dövründən gələn müxtəlif yemək ənənələri, regionların fərqli xammal və yemək üsulları ilə birləşərək indiki Türkiyə mətbəxinin formalaşmasına səbəb olmuşdur.
Türkiyə Mətbəxinin Tarixi
Türkiyə mətbəxi qədim zamanlardan bəri formalaşıb və fərqli sivilizasiyaların təsiri altında inkişaf edib. Osmanlı İmperiyası dövründə saray mətbəxi daha da inkişaf edərək bugünkü zəngin və müxtəlif mətbəxi yaratdı. Osmanlı saray mətbəxi təkcə Türk deyil, həmçinin Balkan, Ərəb, Yunan və Orta Asiya mətbəxlərindən təsirlənmişdir.
Əsas Türk Yeməkləri və Ləzzətləri
Türkiyə mətbəxində müxtəlif yemək növləri olsa da, bəzi yeməklər hər kəsin diqqətini çəkən ləzzətlərdir:
- Kebaplar: Türkiyə deyildikdə ağla ilk gələn yeməklərdən biri kebapdır. Adana kebabı, Urfa kebabı, şiş kebabı və döner ən məşhur kebab növləridir. Hər bir regionda fərqli ədviyyat və bişirmə üsulları ilə hazırlanır.
- Mezələr: Türk mətbəxində yeməklərin yanında təqdim olunan soyuq və ya isti iştah açıcılara mezə deyilir. Humus, acılı ezme, haydari, patlıcan salatası və zeytinyağlı dolma ən məşhur mezələrdir.
- Pide və Lahmacun: Pide və lahmacun, Türk mətbəxinin məşhur xəmir yeməklərindəndir. Lahmacun incə xəmirdə çəkilmiş ətin, ədviyyatların və tərəvəzlərin birgə bişirilməsi ilə hazırlanır. Pide isə müxtəlif içliklər, o cümlədən pendir, ət və tərəvəzlə doldurulmuş dərin xəmir parçasıdır.
- Zeytinyağlı Yeməklər: Türk mətbəxində zeytinyağı ilə hazırlanan yeməklər də çox yayılmışdır. Xüsusilə zeytinyağlı dolma və zeytinyağlı bamya kimi yeməklər sağlamlığı və dadı ilə məşhurdur.
Şirniyyatlar və Tatlılar
Türkiyə şirniyyatları da mətbəxin ən mühüm hissələrindən biridir. Ən məşhur Türk şirniyyatları bunlardır:
- Baklava: İncə xəmir qatlarından, fıstıq və ya qoz ilə hazırlanan baklava, şərbətlə bəzədilərək təqdim olunur. Baklava həm saray mətbəxində, həm də bugünkü dövrdə bayramlarda və xüsusi günlərdə süfrələrdə yer alır.
- Künefe: Təzə pendirlə hazırlanan və şərbətlə isladılan künəfə Türkiyənin ən məşhur şirniyyatlarından biridir.
- Lokum: Tarixi Osmanlı dövrünə dayanan lokum, şəkərlə hazırlanan və müxtəlif dadlarda olan yumşaq bir şirniyyatdır.
İçkilər
Türkiyənin içki mədəniyyəti də yeməkləri qədər zəngindir:
- Türk Çayı: Gündəlik həyatda ən çox içilən içkilərdən biridir. Qara çay kiçik stəkanlarda təqdim olunur və səhərdən axşama qədər içilir.
- Türk Qəhvəsi: Xüsusi dəmləmə üsulu ilə hazırlanan Türk qəhvəsi özünəməxsus dadı və təqdimetmə üsulu ilə dünyada məşhurdur.
- Ayran: Su, qatıq və duzun qarışımından hazırlanan ayran, xüsusilə kebab yeməkləri ilə birlikdə içilir.
Bölgələrə Görə Yemək Fərqlilikləri
Türkiyənin hər bir regionu özünəməxsus ləzzətlərə malikdir:
- Anadolu Mətbəxi: Anadolu yeməkləri taxıl, noxud, mərcimək kimi məhsullara əsaslanır. Bu regionda sadə, lakin ləzzətli yeməklər ön plandadır.
- Ege Mətbəxi: Ege bölgəsində zeytinyağlı yeməklər və dəniz məhsulları geniş istifadə olunur. Tərəvəzlər və otlar bu mətbəxin vacib tərkib hissələridir.
- Şərq Anadolu Mətbəxi: Şərq Anadolu daha çox ət yeməkləri və qışa hazırlanan xüsusi saxlama texnikaları ilə tanınır. Burada ağır, qida dəyəri yüksək yeməklər geniş yayılmışdır.
Türk Mətbəxinin Qlobal Təsiri
Türk mətbəxi son illərdə beynəlxalq arenada böyük diqqət çəkmişdir. Dünyanın bir çox ölkəsində Türk restoranları fəaliyyət göstərir və insanlar kebab, baklava kimi yeməklərə xüsusi maraq göstərirlər. Türk mətbəxi sadəcə bir yeməkdən çox, mədəniyyətin və qonaqpərvərliyin bir hissəsi kimi qəbul edilir.
