Türkiyədə doktorantura təhsili almaq üçün müraciət Azərbaycanda olduğu kimi magistratura dərəcəsi əldə olunduqdan sonra həyata keçirilir. İstisna hallarda, tələbə bakalavrdan sonra birbaşa doktorluğa başlaya bilsə də, bu tarixdə nadirən görülmüş hallardan hesab olunur. Doktorantura qəbulu almaq xaricdə bakalavr və ya magistratura qəbulu kimi sadə şərtlərlə baş vermir.
Türkiyədə doktorantura təhsili planlarlarındakı tədqiqat təklifi, yəni research proposal ən mühüm sənəd hesab olunur və adətən doktoranturaya müraciət edən şəxsin akademik bilikləri və/və ya ixtisasına uyğun təcrübəsi ilə əlaqəli olur. Adəti üzrə, 10-15 səhifədən ibarət olur, lakin bəzi hallarda universitet 30-35 səhifəlik bir proposal da tələb edə bilər.
Türkiyədə doktorantura təhsilinin üstünlükləri
Türkiyənin Aİ üzvlüyünə namizədliyi ilə əlaqədar türk universitetləri Boloniya prosesini tətbiq edir. Ona görə də Türkiyədəki doktorantura proqramları digər Avropa ölkələrindəki doktorantura proqramları ilə böyük ölçüdə oxşardır. Bununla belə, Türkiyənin doktorantura proqramları yaxşı müəyyən edilmiş mərhələlər və qiymətləndirmələrlə strukturlaşdırılmış bir proses izləyir. Bu prosesə ümumilikdə 240 AKTS kreditinə qədər müxtəlif kurslar, seminarlar və imtahanlar daxildir. Məzmun universitetlər və ya proqramlar arasında dəyişə bilər.
Doktorluq dərəcəsi almaq üçün bütün komponentləri uğurla başa vurmaq lazımdır. Birincisi, doktorantlar imtahanla qiymətləndirilir. Qəbul komitəsi tezis təklifini iki yazılı qiymətləndirmə və şifahi qiymətləndirmə yolu ilə araşdırır. Peşə Komitəsi, həmçinin doktorluq təhsili boyunca müxtəlif imtahanların təşkili və qiymətləndirilməsi və qiymətləndirən bir müayinə komitəsi yaradır. Bu imtahanların nəticələri Peşə Komitəsi tərəfindən qiymətləndiriləcəkdir.
Türkiyədə Doktorantura Təhsil Sistemləri
Türkiyədə doktorantura təhsil, ortalama 4 il davam edir və tələbələr dərslər, araşdırmalar və tezis hazırlama ilə məşğul olurlar. Doktorantura təhsilində Türkiyə, dövlət və özəl universitetlər tərəfindən təklif olunur.
Türkiyədə doktorantura təhsilində tələbələrə tədqiqat rəhbəri təyin olunur və tezis hazırlama prosesini dəstəkləyir. Ayrıca, tələbələrə müəyyən təqaüdlər də təklif olunur.
Türkiyədə doktorantura üçün ən yaxşı universitetlər
|
Universitet |
Reyting |
Təhsil Haqqı (İllik) |
|
Boğaziçi Universiteti |
514 |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
İstanbul Teknik Universiteti |
404 |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Ankara Universiteti |
556 |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Koç Universiteti |
431 |
8.000 TL – 30.000 TL |
|
ODTÜ |
336 |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Hacettepe Universiteti |
554 |
6.000 TL – 15.000 TL |
|
Sabancı Universiteti |
526 |
8.000 TL – 30.000 TL |
|
İstanbul Universiteti |
711 |
6.000 TL – 15.000 TL |
|
Bilkent Universiteti |
601 |
8.000 TL – 30.000 TL |
Mənbə: https://www.phdstudies.com/countries/turkey/institutions
Türkiyədə doktorantura təhsil ixtisasları
|
İxtisas |
Müddət |
Ortalama Xərclər (İllik) |
|
Təbiət Elmləri |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Sosial Elmlər |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Mühəndislik |
4-7 il |
8.000 TL – 30.000 TL |
|
İnformatika |
4-6 il |
8.000 TL – 25.000 TL |
|
İqtisadiyyat |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Təhsil Elmləri |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Tədqiqat psixologiyası |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Tərcüməçilik |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Kimya |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Biologiya |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Kibernetika |
4-6 il |
8.000 TL – 25.000 TL |
|
Fəlsəfə və Din Elmləri |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Mədəniyyət və İncəsənət |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
Türkiyədə doktorantura üzrə təhsil proqramları
|
Universitet |
Proqram |
Müddət |
Ortalama Xərclər (İllik) |
|
Boğaziçi Üniversitesi |
Fəlsəfə doktorantura proqramı |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
İstanbul Teknik Üniversitesi |
Mühəndislik doktorantura proqramı |
4-7 il |
8.000 TL – 30.000 TL |
|
Orta Doğu Teknik Üniversitesi |
İnformasiya elmləri üzrə doktorantura proqramı |
4-6 il |
8.000 TL – 25.000 TL |
|
Ankara Üniversitesi |
Sağlamlıq Bilimləri doktorantura proqramı |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Hacettepe Üniversitesi |
Təhsil İşləri doktorantura proqramı |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Koç Üniversitesi |
İş Elmləri doktorantura proqramı |
4-6 il |
8.000 TL – 30.000 TL |
|
ODTÜ |
Kimya doktorantura proqramı |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Sabancı Üniversitesi |
İnformatika doktorantura proqramı |
4-6 il |
8.000 TL – 25.000 TL |
|
İstanbul Üniversitesi |
Biologiya doktorantura proqramı |
4-6 il |
6.000 TL – 20.000 TL |
|
Bilkent Üniversitesi |
Elektronika doktorantura proqramı |
4-6 il |
8.000 TL – 30.000 TL |
Türkiyədə doktorantura təhsili üzrə qəbul prosesi
Doktorantura proqramları və qəbul tələbləri hər ölkədə hər universitetdə, bəzən hətta eyni universitetin müxtəlif fakültələrində fərqli ola bilər. Əgər doktorantura təhsilinizi xaricdə oxumağa qərar verirsinizsə, etməli olduğunuz ilk şey gedəcəyiniz universitetdə rəhbər tapmaqdır. Doktoranturaya müraciət edəcəyiniz universitetə qəbul olmaq üçün məsləhətçinizi tapmaq vacibdir. Əks halda, yaxşı təhsil keçmişiniz olsa belə, məsləhətçinin olmaması PhD ərizənizin qəbul edilməməsi üçün səbəb ola bilər.
Qeyd etdik ki, doktoranturada təhsil almaq üçün ilk tələb məsləhətçinin olmasıdır. Mentor tapmaq düşündüyü qədər çətin deyil. Hərtərəfli araşdırmadan sonra məsləhətçi olmaq istədiyiniz şəxslərlə birbaşa əlaqə saxlayaraq onlara təhsil keçmişiniz, tədqiqat layihəniz və tezisinizin layihəsi ilə bağlı sənədlərinizi göndərməklə başlaya və sənədlərinizi göndərdiyiniz şəxsin kim olduğunu öyrənə bilərsiniz. məsləhətçiniz olacaq. Sonra məsləhətçinizdən tədqiqat təklifi üçün təsdiq almalısınız. Bu tələbləri yerinə yetirdikdən sonra siz uzun bir proses olan doktorantura təhsilinizə doğru əsas addımı atmış olacaqsınız.
Digər şərtlər bunlardır:
- Bakalavr və magistr diplomları və transkriptləri
- Türk və ya ingilis dili biliyi sertifikatı. (TÖMER və ya TOEFL)
- Akademik arayış tələb olunur.
- Nəşr olunmuş əsəriniz və ya məqaləniz olmalıdır.
- Aparılacaq tədqiqatın mövzusu (Tədqiqat Təklifi) müəyyən edilməlidir.
Türkiyədə doktorantura oxumaq üçün ən yaxşı şəhərlər
İstanbul: Türkiyənin ən böyük və ən inkişaf etmiş şəhəri İstanbul bir çox universitetə ev sahibliyi edir. Zəngin tarixi və mədəni irsi, dinamik həyat tərzi və müxtəlif akademik imkanları ilə PhD tələbələri üçün cəlbedici seçimdir.
Ankara: Türkiyənin paytaxtı Ankarada Orta Doğu Texniki Universiteti (ODTÜ) və Ankara Universiteti də daxil olmaqla bir çox mühüm universitetlər yerləşir. Ankara tələbə dostu bir şəhərdir və ucuz yaşayış və kampusda yaşamaq üçün uyğun mühit təklif edir.
İzmir: Ege bölgəsinin ən böyük şəhəri olan İzmir, Ege Universiteti kimi əhəmiyyətli təhsil ocaqlarına ev sahibliyi edir. Aralıq dənizi iqlimi, canlı sosial həyat və sahil xətti kimi cəlbedici xüsusiyyətləri ilə PhD tələbələri üçün cəlbedici seçimdir.
Bursa: Tarixi və mədəni irsi ilə məşhur olan Bursa, Bursa Uludağ Universiteti kimi bir neçə mühüm universitetə ev sahibliyi edir. Təbii gözəllikləri, tarixi yerləri və inkişaf edən sənayesi ilə diqqəti cəlb edir.
Eskişəhər: Anadolunun ən qədim məskənlərindən biri olan Əskişəhər Anadolu Universitetinin mərkəzidir. Yaradıcı sənayelərin inkişaf etdiyi bir şəhər olan Əskişəhər tələbələr üçün dostluq atmosferi təqdim edir və mədəni tədbirlərə ev sahibliyi edir.
Türkiyədə ən yaxşı araşdırma institutları
Türkiyədə çoxlu elmi-tədqiqat institutları var və onlar müxtəlif sahələrdə aparıcı tədqiqatlar aparırlar. Türkiyənin bəzi aparıcı tədqiqat institutları bunlardır:
TÜBİTAK (Türkiyə Elmi və Texnoloji Araşdırmalar Şurası): TÜBİTAK Türkiyənin elmi və texnoloji tədqiqatlarını dəstəkləyən və koordinasiya edən aparıcı təşkilatlardan biridir. Müxtəlif tədqiqat mərkəzləri və institutları var və müxtəlif sahələrdə tədqiqatlar aparır.
TÜBA (Türkiyə Elmlər Akademiyası): TÜBA elmi araşdırmaları təşviq etmək və dəstəkləmək üçün yaradılmış nüfuzlu bir təşkilatdır. TÜBA müxtəlif fənlər üzrə tədqiqat aparmaq üçün proqramlar və təqaüdlər təqdim edir.
TÜSİAD (Türkiyə Sənayeçi və İşadamları Dərnəyi) Araşdırma İnstitutu: Türkiyədə iqtisadi və sosial məsələləri araşdıran əhəmiyyətli bir institutdur. İqtisadi siyasətin təhlili, sənaye transformasiyası və rəqabət qabiliyyəti kimi məsələlərə toxunur.
TEPAV (Türkiyə İqtisadi Siyasət Araşdırmaları Vəqfi): TEPAV iqtisadi siyasət, sosial siyasət, enerji və sağlamlıq kimi mövzularda araşdırma aparır və siyasət tövsiyələri verir.
TAEK (Türkiyə Atom Enerjisi Agentliyi): Türkiyənin nüvə araşdırmalarını aparan mühüm təşkilatdır. Onlar nüvə enerjisi, radiasiya təhlükəsizliyi və radiasiya təbabəti kimi sahələrdə tədqiqatlar aparırlar.
TÜİK (Türkiyə Statistika Təşkilatı): TÜİK Türkiyədə statistik məlumatları toplayan və təhlil edən rəsmi qurumdur. Onlar sosial, iqtisadi və demoqrafik mövzularda araşdırmalar aparırlar.
Türkiyədə doktorantura təhsil təqaüdləri
Türkiyədə doktorantura təhsili proqramları təklif edən müxtəlif təşkilatlar və proqramlar var. Türkiyədə doktorantura təhsili verən bəzi mühüm mənbələr bunlardır:
TÜBİTAK BİDEB Doktorantura Təqaüdü Proqramı: Türkiyə Elmi və Texnoloji Araşdırmalar Şurası (TÜBİTAK) magistratura tələbələrinə müxtəlif fənlər üzrə doktorantura təhsili almaq üçün təqaüdlər verir. Bu proqramlara yerli və beynəlxalq təqaüdlər daxildir.
Ali Təhsil Şurası (YÖK) Təqaüdləri: Ali Təhsil Şurası (YÖK) müxtəlif sahələrdə məzun olan tələbələrə təqaüd təklif edir. Ölkədə və xaricdə təhsil almaq istəyən tələbələrə dəstək olurlar.
TÜBA Doktorantura Təqaüd Proqramı: Türkiyə Elmlər Akademiyası (TÜBA) doktorantura tələbələrinə maliyyə dəstəyi verən bir proqram təklif edir. Proqram çərçivəsində doktorantlara aylıq təqaüdlər və tədqiqat fondları verilir.
TÜSİAD Doktorantura Təqaüd Proqramı: Türk Sənayeçi və İş Adamları Dərnəyi (TÜSİAD) doktorantura təhsili alan tələbələrə maliyyə dəstəyi verir. Proqram çərçivəsində doktorantlara aylıq təqaüdlər və tədqiqat fondları verilir.
Dövlət Universitetləri və Vəqf Universitetləri üçün Təqaüdlər: Bir çox dövlət və fond universitetləri doktorantlara müxtəlif təqaüdlər təklif edir. Bu təqaüdlər ümumiyyətlə akademik müvəffəqiyyətə əsaslanır və tələbələrə maliyyə dəstəyi verir.
Mənbə: https://ytb.gov.tr/daireler/uluslararasi-ogrenciler/turkiye-burslari
Türkiyədə doktorantura təhsili üçün sənədlər
- Seçilmiş sahəyə oxşar və ya eyni sahə üzrə magistr və ya bakalavr dərəcəsi;
- Bakalavr dərəcəsi olduqda – diplomun magistraturaya uyğunluğunun təsdiqi;
- Türk və ya ingilis (bəzi proqramlar üçün) dillərində tələb olunan bilik səviyyəsini təsdiq edən sertifikatlaşdırılmış imtahanı müvəffəqiyyətlə bitirmə sertifikatı.
- Dil sertifikatı
- GRE və ya GMAT (bəzi universitetlər tələb edə bilər)
Türkiyədə doktorantura təhsili oxumaq üçün nə etməli?
İlk növbədə öz ixtisasınız üzrə ən yaxşı universitetləri araşdırın. Daha sonra universitetin müraciət tarixləri və qəbul şərtləri barədə məlumat əldə edin. Daha sonra universitetin professoru ilə əlaqə saxlayın və aparacağınız tədqiqat işi ilə bağlı onunla məsləhətləşin. Bu sizin həmin universitetə qəbulunuzu asanlaşdırır. Xarici universitetlər doktorantura üzrə daha çox təqaüd imkanları təklif edir. Həm Azərbaycan hökumətinin, həm də yerli universitetlərin daxili təqaüd proqramlarına müraciət edə bilərsiniz.
Türkiyədə doktorantura təhsili oxumuş tələbələrin təcrübələri
Ləman Həsəli – Bilecik Universiteti (İqtisadiyyat)
Mən Həmid Məmmədov, hal-hazırda Bilecik Universitetində 2-ci kurs doktorantura üzrə təhsil alıram. İstanbul Group əməkdaşları bu prosesdə mənə yaxından dəstək oldular. Oxuduğum ixtisasın gələcək perspetivləri genişdir. Təhsil almaqla yanaşı, universitetdə praktikant olaraq çalışıram.
Ayşən Talıblı – Marmara Universiteti (Psixologiya)
Mən Ayşən Talıblı, Marmara Universiteti Psixologiya üzrə doktorantura sonuncu kurs tələbəsiyəm. Marmara Universiteti Türkiyədə bu sahə üzrə ən yaxşılardan hesab olunur. Burada həm təhsil alır, həm də işləyirəm.
Türkiyədə yaşam xərcləri
Türkiyədə tələbələrin mütləq əksəriyyəti özəl yataqxanalarda yaşayır. Özəl yataqxanaların aylıq ödənişi ortalama 100-200 AZN arası dəyişir. Böyük şəhərlərdə isə özəl yataqxanaların ödənişi ortalama 200 – 300 AZN civarındadır. Kiyarə mənzillərin ödənişi aylıq 150 – 250 AZN arası dəyişir, böyük şəhərlərdə isə aylıq 300– 400 AZN həddində qərarlaşır
https://istanbulgroup.az/xaricde-tehsil-hansi-ixtisaslar-daha-populyardir/
https://istanbulgroup.az/sat-imtahani-ile-turkiyede-tehsil/
FAQ
1) Türkiyədə PhD proqramlarına necə müraciət edə bilərəm?
Müraciət prosesləri və tələblər haqqında Türkiyədəki universitetlərin rəsmi internet saytından öyrənə bilərsiniz. Ümumiyyətlə, ərizə formasını doldurmaq, lazımi sənədləri hazırlamaq və universitetin müəyyən etdiyi imtahanlarda iştirak etmək lazımdır.
2) Türkiyədə PhD təhsili almaq üçün hansı imtahanları verməliyəm?
Türkiyədəki bir çox universitet sizdən Lisansüstü Təhsilə Qəbul İmtahanı (ALES) və ya Xarici Dil İmtahanı (YDS) kimi standart imtahanlara müraciət etməyi tələb edə bilər. Bəzi şöbələr öz xüsusi qəbul imtahanlarını təşkil edə bilərlər.
3) Türkiyədə PhD təhsili üçün hansı sənədlərə ehtiyacım var?
Müraciət edəcəyiniz universitetin tələb etdiyi sənədlər fərqli ola bilər, lakin ümumiyyətlə bakalavr və magistr diplomları, transkript, CV, motivasiya məktubu, arayış məktubları kimi sənədlər tələb olunur.
4) Türkiyədə xarici tələbələr üçün təqaüd imkanları varmı?
Bəli, Türkiyədəki bir çox universitet və təşkilatlar əcnəbi tələbələrə təqaüd imkanları təklif edir. Türkiyə Təqaüdləri və ya universitetlərin öz təqaüdləri kimi dövlət tərəfindən dəstəklənən proqramlar bu tələbələr üçün uyğun seçim ola bilər.
5) Türkiyədə PhD təhsili almaq üçün türkcə bilməliyəmmi?
Proqramların əksəriyyəti türk dilində aparılsa da, bir çox universitetlər əcnəbi tələbələr üçün ingilis və ya digər dillərdə tədris olunan proqramlar təklif edir. Ancaq türk dilini bilmək ərizə prosesi və gündəlik həyatınız üçün faydalı ola bilər.
